Devlet isterse 'Gazi ile Latife' çekilecek

[tarihogretmeni]

On yedi yıl önce devlet eliyle senaryosu yazdırılan Atatürk filmi "Gazi ile Latife" hâlâ çekilemedi. İki kez kitap olarak da basılan "Gazi ile Latife" senaryosunun yazarı Halit Refiğ, "Bu bir devlet projesiydi, yine devlet sahip çıkmalı. Özel teşebbüsün tek başına altından kalkabileceği iş değil." diyor.

Bu ancak Türkiye'ye özgü bir hikâye olur herhalde: Devlet, devletin kurucusu hakkında film yapmak üzere senaryo yazdırıyor; fakat usta bir sinemacının elinden çıkan bu senaryoyu 17 yıldır filme aktaramıyor.

Çeşitli vesilelerle daha önce de gündeme gelmişti; yönetmen Halit Refiğ'in, 1990'da Kültür Bakanlığı'nın isteği üzerine yazdığı "Gazi ile Latife" senaryosu bir türlü hayata geçirilemedi. Şimdi film dağıtım şirketi UIP, bir yandan Türk sinemasında esen yeni rüzgârı da arkasına alıp bu projeye yapımcı arıyor. Ancak senaryoyu da kaleme alan yönetmen Halit Refiğ'e göre devlet desteği olmadan, yapımcıların tek başına bu işin altından kalkması mümkün değil. Zira 355 sayfalık senaryo, Atatürk'ün, Latife Hanım'la tanıştığı 1922 Eylül'ünden, ayrıldıkları 1925 Ağustos'una kadarki süreyi ele alıyor. Bir dönem filmi olmanın zorluklarının yanı sıra Çankaya Köşkü, ilk Meclis ve çeşitli askerî mekânlar gibi kullanımı için devletten izin ve destek gerektiren pek çok farklı mekâna da sahip. Zaten senaryonun ilk etapta filme aktarılamamasının altında da bu sebepler yatıyor. Refiğ, kendi senaryosuyla birlikte film yapılmaya değer bulunan ve Refik Erduran'ın yazdığı güncel bir hikâye olan "Metamorfoz"un bu yüzden hemen çekilebildiğini hatırlatıyor.

"Gazi ile Latife"nin hikâyesi ise biraz daha karışık. Projenin hayata geçirilmesi için müzakereler 2-3 yıl sürmüş. Film için yapımcı aranırken Refiğ, Türker İnanoğlu ismini telaffuz etmiş. Fakat bakanlık daha sonra herhangi bir yapımcıyla çalışmaktan vazgeçip TRT'yi devreye sokmuş. Bakanlığın, projeye ayırdığı bütçe de TRT'ye aktarılmış. Fakat Refiğ, anlaşılmayan bir şekilde TRT'nin bu parayı, 'kendine göre bir Atatürk filmi' yaptırmakta kullandığını söylüyor.

Bunca zaman sonra projenin yeniden gündeme gelmesinde ise dağıtım şirketi UIP'nin payı var. Film için yapımcılarla görüşen şirket de aslında filmin, Türkiye'deki yapımcıları aştığı kanaatinde Halit Refiğ ile hemfikir. UIP'den Hakan Sonok şöyle konuşuyor: "Sadece bütçesini bile düşünsek 10 milyon dolardan aşağı olmayacağı kesin. Bir de gerçekten büyük bir proje oluşu var. Ama bir yandan da hem Türk sinemasına ivme kazandırabilecek hem de önemli mesajlar verecek bir film. Dolayısıyla biz bu projeyi takvimimize aldık ve yapımcı bulmak için de çalışmaya devam edeceğiz."

Atatürk ile Latife Hanım'ın ilişkilerinin yanı sıra yeni Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atılışını anlatan filmde Atatürk ve Latife Hanım'ın yanı sıra Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, İsmet Paşa ve Sultan Abdülmecid gibi tarihî karakterler de yer alıyor.

'Ben hiçbir senaryoma yapımcı aramadım'

Yeni dönemde Kültür Bakanlığı belki dikkatini bu konuya odaklayabilir. Ancak bunun için Halit Refiğ hiçbir girişimde bulunmayacak: "Beni zaten devlet görevlendirdi, ben onların verdiği işi yaptım, bunun ötesine geçmem. Zaten ben bütün filmlerimde -bilaistisna- hiçbir zaman koltuğumun altına senaryo alıp kimsenin kapısına gitmedim. Çektiğim bütün filmler bana gelen teklifler üstünedir. Son olarak 1999'da rahmetli Ecevit zamanında Devlet Ana'yı çekme görevi verildi; ama 2 yıl boşuna geçen zamandan sonra yapılamadı. Çünkü Kemal Tahir Vakfı astronomik rakamlar istedi telif olarak. Sonra 'Sami Şekeroğlu mu parayı kullansın, başkası mı kullansın?' münakaşaları iki yıl sürdü. Neticede büyük bir utançla Başbakanlık'a gittim; 'Bana verdiğiniz işi bu şartlarda gerçekleştiremiyorum.' dedim."

Zaman