Dikkat! Bu evde hacı var...

[tarihogretmeni]

Gaziantep’te şimdiye kadar kimselerin dikkatini çekmeyen bir âdet var: Hacca gidip dönenler, evlerinin önüne o evde hacı olduğunu bildiren bir tabela asıyorlar. Öyle kartondan yapılmış alelâde tabelalar değil bunlar. Çünkü tabela asma âdeti şehirde epeyce ciddiye alınıyor. Tabelalar daha hacca gitmeden önce sipariş ediliyor.

Hac farizasını yerine getiren Gaziantepliler, kutsal topraklardan döndükleri günün ardından evinde bir hacı olduğunu göstermek için yıllardan beri ilginç bir geleneğe başvuruyor. Hacılar hac dönüşünde kazandıkları ‘hacı’ sıfatını evlerinin giriş kapısına hacı tabelası astırarak da tescillemiş oluyor. Tabelaların sağ tarafına Allah lafzı, sol tarafına Hz. Peygamber’in ismi yerleştirilirken, isimlerin ortasında Kâbe-i Muazzama’nın resmi bulunuyor.

Bu ilginç gelenek şehirde o kadar etkili ki, hacca giden her 10 hacıdan 8’i bu geleneğe uyuyor. Bu sayede hacı ziyaretine gelenler mahallede ziyaret edeceği evi kimseye sormadan tabelalar sayesinde bulmakta zorluk çekmiyor. Tabii bu gelenek başlamadan önce de Gaziantepli hacılar benzer uygulamaları yapıyormuş. Tabela döneminden önce, hacca gidip gelen Gaziantepliler, evde hacı olduğunu belirtmek için duvarlarını Allah (cc) ve Hz. Peygamber’in isimleri ile süslermiş. Teknolojinin ilerlemesi bu geleneği tabelaya çevirmiş. Bu ilginç geleneğin hikayesi ise şöyle anlatılıyor: Denizli’den bir gezi kapsamında Gaziantep’e gelen bir grup, şehrin tarihî mekanlarını gezdikten sonra, Gaziantepli bir dostlarını ziyaret ederler. Hoş beş, muhabbetten sonra, konuklar “Ya Gaziantep’te ne kadar türbe var? Gezdiğimiz mahallelerden 5 evden 3’ünde türbe olduğunu gördük.” demişler. Bu sözlerin muhatabı tabelacı Hüseyin Gökdemir, epey düşündükten sonra, “Yahu, benim bildiğim sadece Hz. Yuşa (as) makamı var. Başka da türbe ya da makam bilmiyorum.” diye cevap vermiş. Türbe sanılan mekânların hacı evleri olduğu ortaya çıkınca da kahkahalar patlamış tabii. Şehrin ilk yerleşim yerlerinden Kalealtı, Eblahan ve Türktepe gibi mahallelerde başlayan hacı tabelaları artık apartmanların girişlerinde de kendini gösteriyor. Ne zaman başladığı tam olarak bilinmeyen gelenek şehir halkının sevdiği uygulamaların başında yer alıyor. Hacdan yeni dönenlerin evinde hacı tabelası görmeyen bir kısım dostları ise, hacı görmeye bu tabelalarla gidiyor.

Şehirde 50 yıldan beri tabelacılık yapan Hüseyin Gökdemir, hac döneminde hummalı bir çalışmaya başlıyor. Bu uğraş, hacıların kutsal topraklardan döneceği zamana kadar sürüyor. Hacılara her yıl 30-40 arasında tabela satan Gökdemir, tabelayı bazen hacının kendisinin, bazen de bir yakınının astığını söylüyor. Tabelanın asılışının iki gaye ile yapıldığını anlatan Gökdemir, “Birincisi, hacdan gelen insana hoş geldin demek, ikincisi ise hacıyı ziyarete gelenlere hoş geldiniz demektir. Tabelanın üzerinde bazen besmele, Kâbe-i Muazzama, bir tarafta Allah lafzı bir tarafta ise Hz. Muhammed (sas) ismi bulunur. Tabelacı kendisinin maharetine göre, tabelayı değişik resimlerle de süsleyebilir. Bunların altına da ‘hoş geldiniz’ yazılır. Gaziantep sokaklarında dolaşan her yabancı bu tabelaları çok rahatlıkla fark edebilir.” diyor.

Bazı hacılar daha hacca gitmeden önce tabela siparişi veriyor Hüseyin ustaya. Bazı hacıların da yakınları tabelayı alıp hacı eve gelmeden evinin kapısına iliştiriyor. Hacı ziyaretlerine giden bazı vatandaşlar da ellerinde tabelalarla hacı görmeye gidiyor. Hüseyin usta, bazı hacıların tabelayı özellikle istediğini belirtiyor. Hacının, kutsal topraklara giderken, tabela alımı konusunda yakınlarına talimat vererek, “Eve geldiğimde bu tabela kapının girişinde asılacak.” diyenlerin de olduğunu anlatan tabela ustası, bazılarının da sürpriz ile karşılaştığını ifade ediyor.

Eskiden tabelaları fırça ile yaptıklarını hatırlatan Gökdemir, “Her tabelacı kendine göre figürler çizerdi. Şimdi eskisi kadar zahmetli değil, küçük bir tabelaya desen çıkarıp iliştiriyoruz. Hatta apartmanlara ve müstakil evlere göre ayrı tabelalar yapıyoruz. Ben de hacı arkadaşlarımı görmek için hediye olarak hacı tabelası ******ürdüm. Bu işi Gaziantep’in eski tabelacı ve ressamlarından Sakallı Usta’nın geliştirdiği rivayet edilir. Yıllar geçtikçe milletin hoşuna gitti ve bir gelenek haline aldı. Gaziantep’in dışında da bu uygulamayı ne gördük ne duyduk. 15-20 esnaf bunu yapıyor.” diye konuşuyor.

Kentin en eski yerleşim bölgelerinden Kalealtı Mahallesi’nin dar sokaklarında her 5 evden 3’ünde hacı tabelasından görmek mümkün. Ali Ulu 70 yaşında yıllar önce kutsal toprakları ziyaret edenlerden. Ulu, hac dönüşünde kapısına taktığı hacı tabelasını yıllar geçmesine rağmen çıkarmamış. Hacı Ali, ömrünün sonuna kadar da tabelayı çıkarmayı düşünmüyor. Hacı Mehmet Kılıç ise 65 yaşında. Yıllar önce hacı olmuş, evinin kapısına taktığı hacı tabelasını bir daha çıkarmamış.

Zaman Pazarkeyfi