Cis-lunar Uzay Ve Güvenlik Ikilemi

[alcalmc]

Uzay araştırmaları ilerledikçe, ülkeler uzay güvenliğine adanmış 'uzay kuvvetleri' kurmak için harekete geçiyor. British Columbia Üniversitesi'nde Siyaset Bilimi Profesörü olan Michael Byers ve aynı üniversitede Astrofizik Doçenti olan Aaron Borrie, uzayda özellikle önemli olduğu düşünülen Dünya çevresindeki 'cislunar uzay' ile Ay yörüngesinin güvenliğini açıklıyor.

Latince "Ay'ın bu tarafı" anlamına gelen Cis-lunar uzay, Dünya'nın yörüngesinden Ay'ın yörüngesine kadar olan ve üçüncü bir gök cisminin sabit kalabileceği Lagrangian noktasını da içeren alanı ifade eder. Lagrangian noktasında, Dünya ve Ay'ın yerçekimi ve merkezkaç kuvvetleri birbirini dengeleyerek küçük kütleli uzay araçları ve uyduların Dünya'nın yörüngesinde Ay ile aynı hızda dönmesini sağlar.

Bu özellikler Lagrangian noktasını, iletişim ve izleme ekipmanlarının, ikmal üslerinin ve uzay istasyonlarının nispeten düşük enerji tüketimiyle muhafaza edilebildiği uzay araştırmaları için umut verici bir konum haline getirmektedir. Dünya ile Ay arasında toplam beş Lagrangian noktası vardır, ancak mevcut hacim sınırlıdır, bu da onları cislunar uzaydaki en popüler 'uzay gayrimenkulü' haline getirmektedir.

Cislunar uzayda başta ABD ve Çin olmak üzere yoğun bir uzay yarışı var, ancak Dünya'daki teleskoplar ve radarlar mesafeler çok büyük olduğu için Cislunar uzayı izlemek için yetersiz kalıyor ve Ay'ın uzak tarafı Dünya'dan izlenemiyor. Bu nedenle, uzaydaki faaliyetleri izlemek için cislunar uzaya kendilerinin izleme uyduları ve sensörleri yerleştirmeleri gerekmektedir.

Byers ve meslektaşları bu durumun, potansiyel düşmanların faaliyetlerine ilişkin eksik bilgiler nedeniyle diğer ülkelerin silahlı kuvvetlerini güçlendirmek zorunda kaldığı bir 'güvenlik ikilemi' için gerekli koşulları yarattığına işaret etmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı, ay-altı uzayda güvenlik önlemlerini arttırmak için ORACLE SİSTEM AİLESİ adlı bir görev yürütmektedir. Highway Patrol Satellite) ve uzay enkazını temizlemek üzere Oracle-M (eski adıyla Defence Deep Space Sentinel) uzay araçlarının Dünya ve Ay'ın Lagrangian noktalarına konuşlandırılması planlanmaktadır.

Oracle sistem ailesinden Byers ve meslektaşları, "diğer ülkelerin ne yapıp yapmadıkları hakkında bize daha fazla bilgi vereceği için, cislunar uzaydan uzay koşullarının daha fazla farkında olmamıza yardımcı olmanın kesinlikle iyi bir şey olacağını" kabul ediyorlar. Bununla birlikte, ordunun cislunar uzaya uydu fırlatma girişimi konusunda da endişeleri var, zira cislunar uzayın izlenmesi bilimsel araştırmalar yürüten sivil uzay araçları tarafından gerçekleştirilebilir.

Oracle-M'nin incelediği uzay enkazının kaldırılması barışçıl bir şekilde yapıldığı takdirde bir sorun teşkil etmese de, bu tür bir teknolojinin diğer ülkelerin uzay araçlarına veya uydularına müdahale etmek için kullanılma olasılığı yoktur. Bu nedenle Byers ve meslektaşları, "önemli ve zor bir görev olan uzay enkazının kaldırılmasına ulusal uzay ajanslarının öncülük etmesi gerektiğini" savunuyor.

ABD Savunma İleri Araştırma Projeleri Ajansı (DARPA) da yörüngede büyük ölçekli yapılar oluşturmayı amaçlayan Novel Lunar Orbital Manufacturing, Materials and Mass Efficiency Design (NOM4D) programını başlattı; NOM4D Ay'da yapılar inşa etmeyeceğini açıklıyor, ancak diğer ulusal güvenlik birimleri bu hamleye temkinli yaklaşıyor doğaldır.

Byers ve meslektaşları şöyle diyor: "DARPA aslında herhangi bir Ay faaliyeti planlamıyor olsa bile, diğer ülkelerin bu duyuruyu 'Ay'ı askerileştirme' niyetinin bir ifadesi olarak okumasını hayal etmek kolaydır... NOM4D programı nihayetinde ABD planlarında belirsizlik yaratacak ve muhtemelen hem Çin hem de Rusya için bir güvenlik ikilemi yaratacaktır." Hem Çin hem de Rusya için bir güvenlik ikilemine yol açması kuvvetle muhtemeldir.

Ay ve diğer gök cisimleri de dahil olmak üzere Dış Uzayın Keşfi ve Kullanımında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkelere Dair Sözleşme (Dış Uzay Antlaşması) de dahil olmak üzere, ay-altı uzayda ve Ay'da askeri faaliyetler uluslararası hukuk kapsamında zaten yasaklanmıştır. Dolayısıyla ABD'nin eylemi sadece bir güvenlik ikilemi yaratmakla kalmaz, aynı zamanda uluslararası hukuka da aykırı olabilir.

Byers ve meslektaşları, kazaların önlenmesine yardımcı olmak için ay boşluğuna ilişkin durumsal farkındalığın bir kamu malı olarak paylaşılması gerektiğini ve nihayetinde Lagrangian noktalarının ve yörüngelerinin kullanımını izlemek ve bunları kullanan ajansları koordine etmek için bir mekanizmaya ihtiyaç duyulacağını savunuyor. 'Ay'ı ve yörüngesini geliştirmek hala mümkün. Ancak Dünya yörüngesinde onlarca yıldır sürdürdüğümüz çalışmalardan öğrendiğimiz üzere, uzayın sürdürülebilir bir şekilde geliştirilmesi öngörü, planlama ve işbirliği gerektirmektedir'.

Kaynak